ქაჯები

უსაქმურობა რაზე არ დაგაფიქრებს ადამიანს. როგორც წესი, როცა უსაქმოდ ვუზივარ კომპიუტერს და ამ ბლოგზე რამის დაჯღაბნას ვაპირებ, პირველი ყოველთვის დებორა მახსენდება, როგორც ჩანს ეს ქალი მთელი ცხოვრება გამყვება და ვერასოდეს მოვიშლი მისადმი სიძულვილნარევ სიყვარულს.

თუმცა არ შეიძლება სულ დებორაზე წერო, რაღაცით უნდა გაიმრავალფეროვნო აზროვნება. ამიტომ გადავწყვიტე ქაჯებზე ვიფიქრო და ვწერო კიდეც. რუსთველისეულ ქაჯებზე, იმ საცოდავ არსებებზე ტარიელმა და მისმა დამქაშებმა რომ ამოწყვიტეს და მათი ქონება გაანიავეს.

რა ვიცით ქაჯების შესახებ? ბევრი არაფერი, მხოლოდ ის რასაც საეჭვო რეპუტაციის ქალი ფატმან-ხათუნი გადმოგვცემს:

ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან, არიან ერთად კრებულნი
კაცნი, გრძნებისა მცოდნელნი, ზედა გახელოვნებულნი,
ყოველთა კაცთა მავნებნი, იგი არვისგან ვნებულნი;
მათნი შემბმელნი წამოვლენ დამბრმალნი, დაწბილებულნი.

იქმან რასმე საკვირველსა, მტერსა თვალთა დაუბრმობენ,
ქართა აღსძრვენ საშინელთა, ნავსა ზღვა-ზღვა დაამხობენ,
ვითა ხმელსა გაირბენენ, წყალსა წმიდად დააშრობენ,
სწადდეს - დღესა ბნელად იქმან, სწადდეს - ბნელსა ანათლობენ.

ამისთვის ქაჯად უხმობენ გარეშემონი ყველანი,
თვარა იგიცა კაცნია ჩვენებრვე ხორციელანი".

როგორც ფატმანის მონათხრობიდან ჩანს, საკმაოდ განვითარებული ხალხია. საომარ საქმეში, მეცნიერებასა და ალქიმიაში დახელოვნებული, თანამედროვეებთან შედარებით - წინ წასულნი. სადმე არის ნახსენები, რომ განსაკუთრებით ცუდები არიან? ან ვინმეს უმიზეზოდ ერჩიან? - არა!

მით უმეტეს ქალისგან, რომელმაც ერთ საყვარელს მეორე მოაკვლევინა, აქაოდა ქმარმა არაფერი გაიგოსო, ქაჯების ამორალურობაზე საუბარი, რბილად რომ ვთქვათ, უზრდელობაა. (ისე ფატმანი, მიუხედავად არცთუ მაღალი ზნეობრივი პრინციპებისა, მაინც დადებით პერსონაჟად ჰყავს რუსთველს გამოყვანილი და ეს ალბათ მე-12 საუკუნის ქართული ფემინიზმის ჩანასახია, რომელმაც დღემდე ვერ მოაღწია.)

მაშ რას ერჩოდნენ ქაჯებს? ხალხი თავისთვის ცხოვრობდა ყველასგან განცალკევებით, ალბათ არ უნდოდათ ჩამორჩენილ მეზობლებთან ურთიერთობა.

ვიღაცა იტყვის - ნესტან-დარეჯანი რომ მოიტაცესო! თავად განსაჯეთ: ქაჯები ბნელი ღამით მინდორ-მინდორ მიდიოდნენ და ვიღაც უცნობი მხედარი გადაეყარათ, რომელმაც ჯერ ტყუილების კორიანტელი დაააყენა ხოლო, როცა მიუხვდნენ, რომ ქალი იყო - ღნავილი მორთო.

კვლა ვჰკითხეთ: "გვითხარ მართალი საქმე შენ მზებრ ნათელისა,

ვისი ხარ, ვინ ხარ, სით მოხვალ მანათობელი ბნელისა?"
მან არა გვითხრა გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა.
რა საბრალოა გავსილი მთვარე, ჩანთქმული გველისა!

ქაჯებს თან შეეცოდათ, თან დაეჭვდნენ და თანაც მიხვდნენ რომ მეფეს გაახარებდნენ მისი მიყვანით. (ლამაზი ქალის სახლში ყოლა ყველა მეფეს უნდა; განა ახლაც ასე არაა?), ამიტომ მოკიდეს ხელი და წაუცუნცულეს მბრძანებელს, რომელმაც უმალვე უფლისწულის ცოლობა შესთავაზა და ვინაიდან ნესტანი ხმის ამომღები არ იყო (მარტო ზლუქუნებდა) დუმლი თანხმობის ნიშნად მიიჩნია. ტექსტში არსად არაა ნახსენები, რომ მშვენიერმა ასულმა ერთხელ მაინც ცადა აეხსნა ქაჯებისთვის ესა და ეს ვარ, ამისა და ამის საცოლე და გამიშვითო. მარტო იჯდა, ღნაოდა და სუიციდური აზრები უტრიალებდა თავში.

არც ტარიელი მოიქცა ღირსეულად: ერთხელ მაინც ცადა ქაჯებთან მოლაპარაკებას? ერთხელ მაინც შესთავაზა საცოლე დამიბრუნეთ და კაი პური ვჭამოთ ერთადო? არა! მიადგა ჯარით (რომელიც მისიც კი არ იყო), თან ისეთ დროს მეფე და მთავრობა სატირალში რომ იყო წასული და ძლიერი და განვითარებული ქალაქი გაანადგურა. ქაჯები ხომ სულ ცალ-ცალკე გაჟუჟა, დანებების საშუალებაც არ მისცა, ფრიდონის ხალხიც ხომ შეახოცა და მთელი სიმდიდრეც გაზიდა. ეგ თუ კაი კაცი იყო და ქალის გულისთვის წამოიწყო ამხელა საქმე, იმ თვალ-მარგალიტს რაღას ეზიდებოდა!

სამასისა კაცისაგან ას-სამოცი შეჰყოლოდა;
ფრიდონს უმძიმს სპათა მისთა, მაგრა ერთ-კერძ უხაროდა;
მონახეს და არ აცოცხლეს, რაცა მბრძოლი დაჰრჩომოდა,
რომე პოვნეს საჭურჭლენი, აწმცა თვალვით ვით ითქმოდა!

მოკრიფეს ჯორი, აქლემი, რაცა ვით პოვეს მალები;
სამიათასსა აჰკიდეს მარგალიტი და თვალები,

თვალი ყველაი დათლილი, იაგუნდი და ლალები.

როგორ ქართულად ჟღერს არა?! - უტვინო გოგოს გულისთვის კაცები ერთმანეთს ხოცავენ. რამდენ ასეთ ტარიელს მოუკლავს "ქაჯი" "ნესტან-დარეჯანის" გულისთვის ჩემ და თქვენ გარშემო? - ბევრს.

და საერთოდ, დღეს ჩვენთან ძალიან ხშირია "ქაჯების" ანუ უცხოსა და გაუგებარის წინააღმდეგ ბრძოლა. დაინტერესება, გაცნობა და დაფიქრება ყველას ეზარება - ქაჯია ე.ი, მტერია, მტერია ე.ი. უნდა განადგურდეს.

ვართ ასე, ქაჯებთან ყოველდღიური ბრძოლის რეჟიმში და ციხეების ნგრევა-ძარცვაში. ეს ოხერი ნესტან-დარეჯანი კი არა და არ ილევა.

სიყვარულით

კოკოლოზა